Um manuscrito bíblico é qualquer cópia escrita à mão de uma porção do texto da Bíblia. O termo Bíblia vem do grego biblion (livro); manuscrito vem do latim manu (mão) e scriptum (escrito). Os manuscritos bíblicos variam em tamanho desde pequenos rolos com alguns versos do Velho Testamento (os Tefilin) até codices disponíveis em vários idiomas, contendo o Velho Testamento (Tanakh) quanto o Novo Testamento, bem como escritos extra-canônicos.
O estudo destes manuscritos é importante pois cópias feitas a mão possuem erros. E é tarefa da crítica textual reconstruir o texto original, principalmente aqueles anteriores à invenção da imprensa.
Manuscritos do Velho Testamento
Os manuscritos hebraicos completos mais antigos são o Codex Aleppo (cerca de 920) e o Codex Leningrado (cerca de 1008). Em 1947, com a descoberta em Qumran dos manuscritos do Mar Morto, a história dos manuscritos da Tanakh foi movida um milênio antes destes códices. Dos 800 manuscritos encontrados em Qumran, 220 eram da Tanakh. Todo o livro da Tanakh é representado nestes manuscritos, exceto o livro de Ester, contudo a maioria só possui fragmentos. Notavelmente há dois manuscritos do livro de Isaías, um completo, e outro com cerca de 75% do seu conteúdo completo. Estes manuscritos são datados geralmente entre 150AC a 75DC 1.Antigos escribas hebraicos desenvolveram várias práticas para proteger suas Escrituras de erros. Os resultados obtidos por eles são impressionantes. Variações significativas de texto aparecem a uma média de uma uma consoante a cada 1500 2.
Manuscritos do Novo Testamento
O Novo Testamento preservou mais manuscritos do que qualquer outro livro antigo, tendo mais que 5400 manuscritos completos ou fragmentários em grego, 10000 manuscritos em latim e 9300 manuscritos em outros idiomas, como siríaco, eslavo, gótico, cóptico e armênio. As datas dos manuscritos vão do segundo século até a invenção da imprensa no século 15. A grande maioria destes manuscritos são posteriores ao décimo século. Estes manuscritos estão divididos em papiros, unciais e minusculos.
Os papiros são os mais antigos manuscritos e considerados as melhores testemunhas do texto original do Novo Testamento 3. Seu agrupamento foi introduzido por Caspar René Gregory, que atribuiu aos textos dos papiros a letra P seguida por um número sobrescrito. Até 1900 somente 9 papiros eram conhecidos, e somente um foi citado em um aparato crítico (P11 por Constantin von Tischendorf), mas atualmente cerca de 100 papiros são conhecidos. Destes primeiros 9 papiros, todos eram apenas fragmentos, excetos o P15, que consistia de uma folha4. No século 20 foram descobertos os fragmentos de manuscritos mais antigos5, inclusive manuscritos completos, o que permitiu eruditos analisarem melhor o caráter textual destes manuscritos mais antigos.
Nem todos os papiros são simples textos do Novo Testamento: P59, P60, P63, P80 são textos com comentários, P2, P3, e P44 são lecionários6, P50, P55, P78 são talismãs, P42; P10, P12, P42, P43, P62, P99 pertencem a outros tipos de textos, como anotações, glossários ou músicas7.
Lista de todos os papiros registrados do Novo Testamento
Os papiros listados abaixo são dados segundo o padrão de Gregory-Aland. Datas são estimadas aos próximos múltiplos de 50. O conteúdo é dado a respeito dos capítulos, versículos não são informados. Assim, muitos destes manuscritos são fragmentos, não capítulos inteiros. Por exemplo, P52 possui 8 versículos dos 40 versículos de João 18.
Nome | Data | Conteúdo | Instituição |
---|---|---|---|
P1 | 250 | Mateus 1 | University of Pennsylvania |
P2 | 550 | João 12 | Egyptian Museum, Florence |
P3 | 600 | Lucas 7, 10 | Austrian National Library |
P4 | 250 | Lucas 1-6 | National Library of France |
P5 | 250 | João 1,16,20 | British Library |
P6 | 350 | João 10,11 | National and University Library of Strasbourg |
P7 | 300(?) | Lucas 4 | Vernadsky National Library of Ukraine |
P8 | 350 | Atos 4-6 | de:Staatliche Museen zu Berlin |
P9 | 250 | 1 João 4 | Houghton Library, Harvard |
P10 | 350 | Romanos 1 | Houghton Library, Harvard |
P11 | 550 | 1 Coríntios 1-7 | Russian National Library |
P12 | 250 | Hebreus 1 | Morgan Library & Museum |
P13 | 250 | Hebreus 2-5,10-12 | British Library, Laurentian Library |
P14 | 450 | 1 Coríntios 1-3 | Saint Catherine's Monestary |
P15 | 250 | 1 Coríntios 7-8 | Egyptian Museum |
P16 | 300 | Filipenses 3-4 | Egyptian Museum |
P17 | 350 | Hebreus 9 | University Library |
P18 | 300 | Apocalipse 1 | British Library |
P19 | 400 | Mateus 10-11 | Bodleian Library |
P20 | 250 | Tiago 2-3 | Princeton University Library |
P21 | 400 | Mateus 12 | Muhlenberg College |
P22 | 250 | João 15-16 | Glasgow University Library |
P23 | 250 | Tiago 1 | University of Illinois |
P24 | 350 | Apocalipse 5-6 | Franklin Trask Library, Andover Newton Theological School |
P25 | 350 | Mateus 18-19 | State Museums of Berlin |
P26 | 600 | Romanos 1 | (Joseph S) Bridwell Library, Southern Methodist University |
P27 | 250 | Romanos 8-9 | Cambridge University Library |
P28 | 250 | João 6 | Palestine Institute Museum, Pacific School of Religion |
P29 | 250 | Atos 26 | Bodleian Library |
P30 | 250 | 1 Ts 4-5, 2 Ts 1 | Ghent University Library |
P31 | 650 | Romanos 12 | John Rylands University Library |
P32 | 200 | Tito 1-2 | John Rylands University Library |
P33=P58 | 550 | Atos 7,15 | Austrian National Library |
P34 | 650 | 1 Coríntios16, 2 Coríntios 5, 10-11 | Austrian National Library |
P35 | 350(?) | Mateus 25 | Medici Library |
P36 | 550 | João 3 | Medici Library |
P37 | 300 | Mateus 26 | University of Michigan |
P38 | 300 | Atos 18-19 | University of Michigan |
P39 | 250 | João 8 | Ambrose Swasey Library |
P40 | 250 | Romanos 1-4 | Institute for Papyrology, University of Heidelberg |
P41 | 750 | Atos 17-22 | Austrian National Library |
P42 | 700 | Lucas 1-2 | Austrian National Library |
P43 | 600 | Apocalipse 2,15-16 | British Library |
P44a | 600 | João 10 | Metropolitan Museum of Art |
P44b | 600 | Mateus 17-18, 25; João 9,12 | Metropolitan Museum of Art |
P45 | 250 | Mateus 20-21, 25-26; Marcos 4-9, 11-12; Lucas 6-7, 9-14; João 4-5, 10-11; Atos 4-17 | Chester Beatty Library, Austrian National Library |
P46 | 200 | Romanos 5-6, 8-16; 1 Coríntios; 2 Coríntios; Gálatas, Efésios, Filipenses, Colossenses, I Tessalonicenses, Hebreus | Chester Beatty Library, Austrian National Library |
P47 | 250 | Apocalipse 9-17 | Chester Beatty Library |
P48 | 250 | Atos 23 | Medici Library |
P49 | 250 | Efésios 4-5 | Yale University Library |
P50 | 400 | Atos 8, 10 | Yale University Library |
P51 | 400 | Gálatas 1 | Ashmolean Museum |
P52 | 150 | João 18 | John Rylands University Library |
P53 | 250 | Mateus 26, Atos 9-10 | University of Michigan |
P54 | 500 | Tiago 2-3 | Princeton University Library |
P55 | 600 | João 1 | Austrian National Library |
P56 | 500 | Atos 1 | Austrian National Library |
P57 | 400 | Atos 4-5 | Austrian National Library |
P58=P33 | 550 | Atos 7-15 | Austrian National Library |
P59 | 650 | João 1-2,11-12,17-18,21 | Morgan Library & Museum |
P32 | 200 | Tito 1-2 | John Rylands University Library |
P33=P58 | 550 | Atos 7,15 | Austrian National Library |
P34 | 650 | 1 Coríntios16, 2 Coríntios 5, 10-11 | Austrian National Library |
P35 | 350(?) | Mateus 25 | Medici Library |
P36 | 550 | João 3 | Medici Library |
P37 | 300 | Mateus 26 | University of Michigan |
P38 | 300 | Atos 18-19 | University of Michigan |
P39 | 250 | João 8 | Ambrose Swasey Library |
P40 | 250 | Romanos 1-4 | Institute for Papyrology, University of Heidelberg |
P41 | 750 | Atos 17-22 | Austrian National Library |
P42 | 700 | Lucas 1-2 | Austrian National Library |
P43 | 600 | Apocalipse 2,15-16 | British Library |
P44a | 600 | João 10 | Metropolitan Museum of Art |
P44b | 600 | Mateus 17-18, 25; João 9,12 | Metropolitan Museum of Art |
P45 | 250 | Mateus 20-21, 25-26; Marcos 4-9, 11-12; Lucas 6-7, 9-14; João 4-5, 10-11; Atos 4-17 | Chester Beatty Library, Austrian National Library |
P46 | 200 | Romanos 5-6, 8-16; 1 Coríntios; 2 Coríntios; Gálatas, Efésios, Filipenses, Colossenses, I Tessalonicenses, Hebreus | Chester Beatty Library, Austrian National Library |
P47 | 250 | Apocalipse 9-17 | Chester Beatty Library |
P48 | 250 | Atos 23 | Medici Library |
P49 | 250 | Efésios 4-5 | Yale University Library |
P50 | 400 | Atos 8, 10 | Yale University Library |
P51 | 400 | Gálatas 1 | Ashmolean Museum |
P52 | 150 | João 18 | John Rylands University Library |
P53 | 250 | Mateus 26, Atos 9-10 | University of Michigan |
P54 | 500 | Tiago 2-3 | Princeton University Library |
P55 | 600 | João 1 | Austrian National Library |
P56 | 500 | Atos 1 | Austrian National Library |
P57 | 400 | Atos 4-5 | Austrian National Library |
P58=P33 | 550 | Atos 7-15 | Austrian National Library |
P59 | 650 | João 1-2,11-12,17-18,21 | Morgan Library & Museum |
P60 | 650 | João 16-19 | Morgan Library & Museum |
P61 | 700 | Romanos 16; 1 Coríntios 1, 5; Filipenses 3; Colossenses 1, 4; 1 Tessalonicenses 1; Tito 1; Filemom | Pierpont Morgan Library |
P62 | 350 | Mateus 11 | Oslo University Library |
P63 | 500 | João 3-4 | State Museums of Berlin |
P64=P67 | 200 | Mateus 3,5,26 | Magdalen College, Foundation of St. Luke the Evangelist |
P65 | 250 | 1 Tessalonicenses 1-2 | Girolamo Vitelli Papyrological Institute |
P66 | 200 | João | Bodmer library |
P67=P64 | 200 | Mateus 3,5,26 | Magdalen College, Foundation of St. Luke the Evangelist |
P68 | 650(?) | 1 Coríntios 4-5 | Russian National Library |
P69 | 250 | Lucas 22 | Ashmolean Museum |
P70 | 250 | Mateus 2-3,11-12,24 | Ashmolean Museum, Girolamo Vitelli Papyrological Institute |
P71 | 350 | Mateus 19 | Ashmolean Museum |
P72 | 300 | 1 Pedro, 2 Pedro, Judas | Bodmer library |
P73 | 650 | Mateus 25-26 | Bodmer library |
P74 | 650 | Atos; Tiago; 1 Pedro 1-3; 2 Pedro 2-3; 1 João; 2 João; 3 João | Bodmer library |
P75 | 175-225 | Lucas 3-18,22-24; João 1-15 | Vatican Apostolic Library |
P76 | 550 | João 4 | Austrian National Library |
P77 | 200 | Mateus 23 | Ashmolean Museum |
P78 | 300 | Judas | Ashmolean Museum |
P79 | 650 | Hebreus 10 | State Museums of Berlin |
P80 | 250 | João 3 | Foundation of St. Luke the Evangelist |
P81 | 350 | 1 Pedro 2-3 | Professor Sergio Daris, University of Trieste |
P82 | 400 | Lucas 7 | National and University Library of Strasbourg |
P83 | 550 | Mateus 20,23-24 | Catholic University of Leuven Library |
P84 | 550 | Marcos 2,6; João 5, 17 | Catholic University of Leuven Library |
P85 | 400 | Apocalipse 9-10 | National and University Library of Strasbourg |
P86 | 350 | Mateus 5 | Institut für Altertumskunde, University of Cologne |
P87 | 250 | Filemon | Institut für Altertumskunde, University of Cologne |
P88 | 350 | Marcos 2 | Catholic University of the Sacred Heart |
P89 | 350 | Hebreus 6 | Medici Library |
P90 | 150 | João 18-19 | Ashmolean Museum |
P91 | 250 | Atos 2-3 | Macquarie University |
P92 | 300 | Efésios 1; 2 Tessalonicenses 1 | Egyptian Museum |
P93 | 450 | João 13 | Girolamo Vitelli Papyrological Institute |
P94 | 500 | Romanos 6 | Egyptian Museum |
P95 | 250 | João 5 | Medici Library |
P96 | 550 | Mateus 3 | Austrian National Library |
P97 | 600 | Lucas 14 | Chester Beatty Library |
P98 | 150(?) | Apocalipse 1 | French Institute of Oriental Archeology |
P99 | 400 | Glossário, palavras e frases de: Romanos, 2 Coríntios, Gálatas e Efésios | Chester Beatty Library |
P100 | 300 | Tiago 3-5 | Ashmolean Museum |
P101 | 250 | Mateus 3-4 | Ashmolean Museum |
P102 | 300 | Mateus 4 | Ashmolean Museum |
P103 | 200 | Mateus 13-14 | Ashmolean Museum |
P104 | 150 | Mateus 21 | Ashmolean Museum |
P105 | 500 | Mateus 27-28 | Ashmolean Museum |
P106 | 250 | João 1 | Ashmolean Museum |
P107 | 250 | João 17 | Ashmolean Museum |
P108 | 250 | João 17/18 | Ashmolean Museum |
P109 | 250 | João 21 | Ashmolean Museum |
P110 | 300 | Tiago 3/4 | Ashmolean Museum |
P111 | 250 | Lucas 17 | Ashmolean Museum |
P112 | 450 | Atos 26-27 | Ashmolean Museum |
P113 | 250 | Romanos 2 | Ashmolean Museum |
P114 | 250 | Hebreus 1 | Ashmolean Museum |
P115 | 300 | Apocalipse 2-3,5-6,8-15 | Ashmolean Museum |
P116 | 600 | Hebreus 2-3 | Austrian National Library |
P117 | 400 | 2 Coríntios 7 | State Museum |
P118 | 250 | Romanos 15-16 | Institut für Altertumskunde, University of Cologne |
P119 | 250 | João 1 | Ashmolean Museum |
P120 | 350 | João 1 | Ashmolean Museum |
P121 | 250 | João 19 | Ashmolean Museum |
P122 | 400 | João 21 | Ashmolean Museum |
P123 | 350 | 1 Coríntios 14-15 | Ashmolean Museum |
P124 | 550 | 2 Coríntios 11 | Ashmolean Museum |
Lista dos unciais do Novo Testamento mais notáveis
O uncial é uma cópia de uma porção do texto do Novo Testamento com letras maiúsculas.
Os números apresentados usam o padrão de Caspar René Gregory. As datas são estimadas ao próximo múltiplo de 50, exceto o Codex Vaticanus 354, onde o escriba dá a data de 949. O conteúdo geralmente traz seções do Novo Testamento, como Evangelhos, Atos, Cartas de Paulo.
Número | Símbolo | Nome | Data | Conteúdo | Instituição |
---|---|---|---|---|---|
01 | א | Sinaiticus | 350 | Evangelhos, Atos, Cartas Paulinas, Apocalipse | British Library; Add. 43725 |
02 | A | Alexandrinus | 450 | Evangelhos, Atos, Cartas Paulinas, Apocalipse | British Library; Royal 1 D. VIII |
03 | B | Vaticanus | 350 | Evangelhos, Atos, Cartas Paulinas | Vatican Library; Gr. 1209 |
04 | C | Ephraemi Rescriptus | 450 | Evangelhos, Atos, Cartas Paulinas, Apocalipse | National Library of France; Gr. 9 |
05 | D | Bezae Cantabrigiensis | 450 | Evangelhos, Atos | Cambridge University Library Nn. 2. 41 |
06 | D | Claromontanus | 550 | Paulo, Hebreus | National Library of France; Gr. 107 AB |
06 | Dabs1 | Sangermanensis | 900 | Evangelhos | Publichnaya Biblioteka; Gr. 20 |
06 | Dabs2 | 950 | Atos | ||
07 | Ee | Basilensis | 750 | Evangelhos | Basel University Library; AN III 12 |
08 | Ea | Laudianus | 550 | Atos | Bodleian Library; Laud. Gr. 35 |
09 | Fe | Boreelianus | 850 | Evangelhos | Utrecht University Library; Ms. 1 |
010 | Fp | Augiensis | 850 | Cartas Paulinas | Trinity College; B. XVII. 1 |
011 | G | Seidelianus | 850 | British Library; Harley 5684 | |
012 | H | Boernerianus | 850 | State Library; A 145b | |
013 | H | Seidelianus II | 850 | Hamburg University Library; codex 91; Trinity College, Cambridge; B. XVII 20, 21 | |
014 | H | Mutinensis | 850 | Estense Library; A.V. 6.3. (G. 196) | |
015 | H | Coislinianus | 550 | Great Lavra; s. n. | |
016 | I | Freerianus | 450 | Cartas Paulinas, Hebreus | Smithsonian Institution; 06. 275 |
017 | K | Cyprius | 850 | National Library of France | |
018 | K | Mosquensis | 850 | Historical Museum | |
019 | L | Regius | 750 | National Library of France | |
020 | L | Angelicus | 850 | Angelica Library | |
021 | M | Campianus | 850 | National Library of France | |
022 | N | Petropolitanus Purpureus | 550 | Evangelhos | Publichnaya Biblioteka; Gr. 537 |
023 | O | Sinopensis | 550 | Mateus | National Library of France, Suppl. Gr. 1286 |
024 | P | Guelferbytanus A | 550 | Evangelhos | Herzog August Bibliothek, codices Weißenburg 64 |
025 | P | Porphyrianus | 850 | Atos, Cartas Paulinas, Epístolas Católicas, Apocalipse | Publichnaya Biblioteka; Gr. 255 |
026 | Q | Guelferbytanus B | 450 | Lucas 4,6,12,15,17-23; João 12,14 | Herzog August Bibliothek, codices Weißenburg 64 |
027 | R | Nitriensis | 550 | Lucas | British Library; Add. 17211 |
028 | S | Vaticanus 354 | 949 | Vatican Library; Gr. 354 | |
029 | T | Borgianus | 450 | Lucas - João | Vatican Library; Borgia Coptic 109 |
030 | U | Nanianus | 850 | Saint Marks Library; 1397(I,8) | |
031 | V | Mosquensis | 650 | History Museum; V. 9, S. 399 | |
032 | W | Washingtonianus | 450 | Evangelhos | Smithsonian Institution; 06. 274 |
033 | X | Monacensis | 950 | Evangelhos | Munich University Library, 2° codex manuscript 30 |
034 | Y | Macedoniensis | 850 | Evangelhos | Cambridge University Library, additional manuscripts 6594 |
Notas:
1. F. F. Bruce. "The Last Thirty Years". Story of the Bible. ed. Frederic G. Kenyon Retrieved June 19, 2007
2. Wilson 1929, p.40ff.
3. Nestle-Aland 1996
4. Nestle-Aland 1996
5. P66, P72, e P75 dos papiros de Bodmer são notáveis a este respeito. De fato, o nível de preservação de P66 surpreendeu eruditos porque as primeiras 26 páginas estavam completamente intactas, até mesmo a costura que as liga se manteve.
6. Lecionários são textos selecionados por cristãos ou judeus para adoração especial em certos dias.
7. Aland 1996, p. 85